هوش کلامی و بداهه گویی

تکنیک بیان و بداهه یکی از موضوعات مهم در بحث رشد فردی است. اگر مهارت های ارتباطی خوبی دارید، می توانید خواسته ها و مشکلات خود را خیلی راحت بیان کنید. مهارت های کلامی دارای جزئیات زیادی هستند و یادگیری آن ها در زمان محدود امکان پذیر نیست، اما با تمرین بداهه گویی مکرر می توانید بر مهارت های فن بیان و مهارت های کلامی مسلط شوید.
مهارت های کلامی یکی از دروسی است که در مدرسه تدریس نمی شود و به همین دلیل اکثر افراد در این درس ضعف های زیادی دارند. ضعف های مربوط به مهارت های کلامی می تواند آنقدر برای شما دردسر ایجاد کند که حتی فکر آن را هم نمی کنید.
جلسات و سخنرانی در کنفرانس ها بسیار می ترسند، ترس آنها از سطح دانش خود در تخصص مربوطه نیست، بلکه ترس از نداشتن مهارت های کلامی است. حتی در بسیاری از مواقع این افراد به جلسات کاری مهم نمی روند و نماینده ای از خود می فرستند.
حال که به خوبی می دانید مهارت های کلامی چیست، باید گفت که تمامی مشکلات ذکر شده بخشی از نداشتن مهارت های کلامی است. از سوی دیگر داشتن مهارت های کلامی می تواند از یک فرد به فردی قدرتمند در مذاکره تبدیل شود. البته مهارت های کلامی در طول زمان رشد می کند و یک شبه به یک مذاکره کننده حرفه ای تبدیل نمی شوید.

بداهه گویی چیست؟
اکنون ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که بداهه گویی چیست و دقیقا به چه معناست؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که بداهه گویی حرفه ای به روشی اطلاق می شود که فرد بتواند بهترین پاسخ را در کمترین زمان ممکن ارائه دهد. بسیاری از افراد بر این باورند که این روش بیشتر یک هنر است تا تکنیکی که تاثیر زیادی در زندگی حرفه ای افراد دارد. بنابراین، ما باید یاد بگیریم که چگونه بداهه گویی کنیم تا در حرفه و تجارت خود موفق شویم.

احتمالاً بارها متوجه شده اید که در موقعیتی توانایی صحبت کردن به درستی را نداشته اید. ممکن است کلماتی را فراموش کرده باشید یا سوالی از شما پرسیده شود که پاسخ دقیق آن را نمی دانید. حتی این احتمال وجود دارد که در مورد موضوع خاصی از شما اطلاعاتی خواسته شود و آمادگی پاسخگویی را نداشته باشید. در ادامه برای شما توضیح می دهیم که چگونه می توانید یک بداهه حرفه ای داشته باشید.
بسیاری از مردم فکر می کنند که بداهه به این معنی است که همیشه همه چیز را از قبل برنامه ریزی کرده باشید، اما این کاملا اشتباه است. فردی که در زمینه کاری خود حرفه ای باشد و تسلط کافی داشته باشد، می تواند تشخیص دهد که افراد چه نوع سؤالاتی را از او می پرسند. به این ترتیب او باید اطلاعات زمینه کافی در زمینه تخصصی خود داشته باشد و مدام در حال کسب اطلاعات بیشتر باشد و بهتر است ذهن خود را برای هرگونه سوال آماده کند.

هوش کلامی
حتما برای شما هم پیش آمده که در مکالمه از کلمه ای اشتباه استفاده کرده باشید و آن کلمه باعث ناراحتی و دلخوری شده باشد. این موضوع تنها در مکالمات روزانه صدق نمی کند و این روزها در چت های شبکه های اجتماعی و حتی ایمیل ها نیز دیده می شود.
باید در نظر داشته باشید که هوش کلامی تمام ارتباطات شما را شامل می شود و اگر مشکلی در آن وجود داشته باشد، نه تنها در هنگام صحبت با مشکل مواجه خواهید شد، بلکه در چت در شبکه های اجتماعی و سایر ارتباطات نیز دچار مشکل خواهید شد.
این روزها دوره های زیادی در موسسات برگزار می شود، برخی از این دوره ها واقعا مفید هستند و برخی دیگر چندان مفید نیستند. ملاک تمایز این دوره ها استاد و برگزار کننده این دوره ها می باشد. دوره های مفیدی ممکن است هر چند ماه یک بار برگزار شود اما تاثیر فوق العاده ای دارد و قطعا شما را به نتیجه خوبی می رساند.

همانطور که می بینید، بداهه گویی حرفه ای  ای بسیار مهم است و بیشترین تاثیر را در موفقیت شما خواهد داشت. احتمالاً در موقعیتی قرار گرفته اید که دیگران به شدت و بطور نامناسب از شما انتقاد کرده اند، اما نتوانسته اید به آنها پاسخ دهید. در این شرایط باعث شده است که حق شما ضایع شود و به حق خود نرسیدید. اینجاست که بداهه گویی و هوش کلامی وارد عمل می شود.

کاربردهای بیان در زندگی روزمره وکسب و کار
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که یادگیری مهارت های ارتباطی چه تاثیری بر عملکرد روزانه ما دارد و آیا اساسا به زندگی شخصی و کاری ما می خورد یا خیر؟ پس از برگزاری این دوره های فن بیان، اکثر شرکت کنندگان معتقد بودند که روابط شخصی، دوستانه و حرفه ای آنها بسیار بهبود یافته و مشکلات گفتاری آنها حل شده است.
البته صرف شرکت در دوره های فن بیان راه درستی برای موفقیت در این زمینه نیست، بلکه تمرین بداهه گویی و پشتکار شماست که می تواند موفقیت در فن بیان شما را تضمین کند. در ادامه این مقاله به بررسی مهم ترین راه های بهبود مهارت بیان و کلامی می پردازیم و در مورد هر قسمت توضیحات کاملی می دهیم.

چرا باید به مهارت های کلامی توجه ویژه ای داشت؟
یادگیری مهارت های کلامی نقش بسیار مهمی در روابط روزمره ما دارد و همه ما می دانیم که بخش بزرگی از زندگی ما را این روابط تشکیل می دهد. در کشورهای خارجی مانند سوئد، نروژ، آمریکا، آلمان و ... به مهارت های کلامی توجه ویژه ای شده است، به طوری که این موضوع به عنوان عنوان علمی در تمامی مدارس و دانشگاه ها تدریس می شود.
از حدود قرن نوزدهم در اروپا و آمریکا توجه ویژه ای به مهارت های کلامی شد و به همین دلیل اروپا و آمریکا سخنرانان منحصر به فردی دارند. البته سخنران شدن تنها کاربرد این مهارت های کلامی نیست و مهم ترین دلیل یادگیری این مهارت بهبود روابط در زندگی شخصی و کاری است. در اغلب مراجع روانشناسی سه دلیل اصلی برای آشنایی هر فرد با مهارت های کلامی و فنون بیان ذکر شده است.
در ادامه به بررسی این 3 عنوان می پردازیم:
1. همه ما در طول زندگی در شرایطی هستیم که باید در جمع صحبت کنیم یا از نظرات خود دفاع کنیم. گاهی اوقات مجبوریم کسی را راضی کنیم درست مثل زمانی که قرار است معامله ای انجام دهیم
2. کارمندان و کارکنان در هر سمتی که در یک شرکت هستند باید بتوانند مهارت های ارتباطی را با مشتریان و سایر افراد ایجاد کنند.
3. قدرت متقاعدسازی می تواند دستاوردهای زیادی را در زندگی شخصی و حرفه ای برای شما به ارمغان بیاورد

۱۳ تکنیک بداهه گویی؛ تقویت مهارت‌های کلامی و فن بیان در سال ۲۰۲۱

1. در مورد یک کلمه در 4-5 سطر صحبت کنید
یکی دیگر از تکنیک های بداهه گویی که می توان به آن اشاره کرد، تنظیم سخنرانی درباره برخی کلمات است. به عنوان مثال، یک کتاب را بردارید و به طور تصادفی یکی از صفحات آن را باز کنید و چند کلمه از آن صفحه را انتخاب کنید. سپس 4 تا 5 خط در مورد هر یک از کلمات انتخاب شده صحبت کنید.
تقویت این تکنیک از تکنیک های بداهه به شما کمک می کند تا دایره لغات خود را افزایش دهید و بتوانید تسلط کلامی داشته باشید و به درستی صحبت کنید و از بهترین کلمات در موقعیت های اصلی استفاده کنید. همچنین می توان گفت که این روش مناسب است، زیرا شما در محیطی خلوت هستید و جایی برای خجالت ندارید. پس راحت باش

2. توجه ویژه به مطبوعات
یکی دیگر از تکنیک های بداهه گویی که می تواند به شما کمک زیادی کند، گوش دادن به اخبار یا خواندن روزنامه ها و مجلات است. این روش همچنین به شما کمک می کند تا با کلمات بیشتری آشنا شوید و مهارت های کلامی خود را تقویت کنید. هرچه کلمات بیشتری بدانید، سخنرانی آسان تر خواهد بود.
توصیه می شود لغات جدیدی را که یاد می گیرید به همراه مترادف آنها روی کاغذ یادداشت کنید و هر چند وقت یک بار به عنوان یادآوری به آنها نگاه کنید و حتی در مکالمات روزانه خود از آنها استفاده کنید تا به خوبی در ذهن شما جا بیفتد.

3. صداهای نامفهوم و استرس را در کلمات خود بنویسید و آنها را اصلاح کنید
حذف صداهای نامفهوم و تکیه بر کلمات از دیگر تکنیک های بداهه گویی است که توجه به آن ها می تواند تاثیر مثبتی بر مهارت های گفتاری بداهه شما داشته باشد. برای این کار باید یک سخنرانی کوتاه در خانه داشته باشید و صدای خود را با تلفن همراه ضبط کنید.
سپس با دقت به صدای ضبط شده خود گوش دهید و کلماتی را که به طور مکرر استفاده کرده اید روی یک تکه کاغذ بنویسید. همچنین صداهای نامفهومی را که می شنوید یادداشت کنید.
پس از انجام این کار و نوشتن تمام موارد، باید تمرینات خود را به سمت یک سخنرانی بدون استفاده از چنین مواردی انجام دهید. از سوی دیگر، اگر هنگام صحبت کردن از صداهایی مانند آه، اوم یا ... استفاده می کنید، باید بدانید که این بدترین چیزی است که می توانید در حین صحبت کردن استفاده کنید. پس سعی کنید هر چه زودتر آنها را ترک کنید.
4. صدای رسا داشته باشید
داشتن صدای رسا یکی از مهارت های گفتاری است که باید آن را به خوبی تمرین کنید. مراقب باشید که هر چه صدای شما رساتر و بلندتر باشد، تاثیر بهتری از شنوندگان خواهید داشت، زیرا محتوای شما می تواند تاثیر بهتری داشته باشد. مراقب باشید که اگر صدای شما به اندازه کافی بلند نیست، شنونده علاقه ای به گوش دادن به شما نداشته باشد.
البته باید توجه داشت که صدای بلند و رسا به معنای فریاد زدن نیست، زیرا اگر صدای شما بیش از حد بلند باشد، می تواند فرد را نیز آزار دهد و او را از شنیدن حرف های شما منصرف کند. در بسیاری از موارد، این شیوه گفتار حق مطلب را رعایت نمی کند.

5. محکم و مطمئن صحبت کنید
محکم و مطمئن صحبت کردن یکی از تکنیک های بداهه است. لحظه ای که تصمیم می گیرید صحبت کنید، باید با اطمینان و محکم صحبت کنید. این باعث می شود طرف مقابل احساس بهتری داشته باشد و شما را فردی ماهر و حرفه ای در زمینه گویندگی بداند.
این در بسیاری از موقعیت های دیگر نیز صادق است. یعنی در هر زمینه ای مطمئن و قوی هستید، طرف مقابل را متقاعد می کنید که به گفتار و رفتار شما اعتماد کند. مهارت های صحبت کردن خود را در سخنرانی ها و بداهه های خود دست کم نگیرید زیرا می تواند شما را از بسیاری از چالش ها نجات دهد.

6. کتاب ها و مقالات مرتبط با بیان و بداهه را بخوانید
بسیاری از افراد برای بهبود مهارت های کلامی خود از کتاب ها و مقالات مختلفی استفاده کرده اند و به نتایج خوبی نیز دست یافته اند. کتاب خواندن یکی از کارهایی به حساب می آید که خود یک تکنیک بداهه است، اما می توانید کتاب های دقیق و دقیق تری را در این زمینه خریداری و مطالعه کنید.

7. اتصال کلمات نامرتبط را تمرین کنید
شما باید خود را برای موقعیت های مختلف آماده کنید، یکی از آنها صحبت کردن در مورد موضوعات مختلف است. به همین دلیل تمرین چنین موضوعی توصیه می شود. به عنوان مثال، سه کلمه مختلف مانند آفتاب، پر کردن و کفش را انتخاب کنید و یک سخنرانی مرتبط با آنها را سازماندهی کنید. در مورد این کلمات باید طوری صحبت کنید که در آخر به هم متصل شوند. این موضوع یکی از تکنیک های تقویت بداهه محسوب می شود که تکنیک بیان شما را نیز تقویت می کند.

8. لحن خود را تغییر دهید
یکی از مهارت های صحبت کردن، توانایی تغییر لحن است. شما باید بتوانید این کار را انجام دهید تا در این زمینه به خوبی مهارت پیدا کنید. مثلاً در متنی که کاملاً جدی است، یک جمله طنز وجود دارد، بدون شک اگر چنین جمله ای را با همان لحن قبلی به شنوندگان بگویید، هیچکس به آن نمی خندد. بنابراین، باید بتوانید لحن را تغییر دهید تا به درستی منظور خود را به شنونده منتقل کنید. مراقب باشید که تغییر لحن یکی از تکنیک های تقویت بداهه گویی است و نباید آن را نادیده گرفت.

9. زبان بدن خود را تقویت کنید
زبان بدن یکی از مهارت ها و تکنیک های ضروری برای بهبود بداهه گویی در نظر گرفته می شود که برای بهبود تکنیک بیان خود باید به آن بپرید.
دقت داشته باشید که اگر چنین مهارتی نداشته باشید، نمی‌توانید به خوبی حق مطلب را برسانید. در رابطه با تقویت این مهارت، نکته‌های بسیاری وجود دارد که می‌توانید به آن‌ها توجه داشته باشید و از آن‌ها استفاده لازم را ببرید.

10. در آینه مهارت های سخنرانی بداهه خود را تقویت کنید
اگر به دنبال بهبود تکنیک های بداهه گویی هستید، می توانید در آینه تمرین کنید. موضوعی را انتخاب کنید و برای صحبت در مورد آن آماده شوید. سپس جلوی آینه بایستید و با فردی که در آینه است صحبت کنید.
در ضمن به نوع کلمات، لحن استفاده شده، سرعت صحبت کردن و مواردی از این دست دقت کنید. حتی می‌توانید از خودتان فیلم بگیرید و بعداً آن را تحلیل کنید. نقاط ضعف و قوت خود را بنویسید و سپس نقاط ضعف را برطرف کنید و نقاط قوت را تقویت کنید. تکرار این کار شما را به سطح بالایی از مهارت می رساند. بعد از چند بار انجام این کار متوجه تغییری می شوید که در این مسیر برایتان اتفاق افتاده است.

11. تند صحبت کردن را تمرین کنید
هر چه سریعتر بتوانید متنی را بدون اشتباه و روان بخوانید، مهارت بیشتری در صحبت کردن خواهید داشت. به نوعی می توان گفت که تمرین سریع صحبت کردن یکی از مهارت های کلامی است که اگر در آن مهارت کافی کسب کنید، می توانید به خوبی صحبت کنید.
تند صحبت کردن یکی از تکنیک های تقویت بداهه گویی است، بنابراین اقدامات لازم را برای توسعه و تقویت آن انجام دهید و از آن صرف نظر نکنید. البته باید توجه داشت که گفتن سریع الفاظ در حین سخنرانی، کار صحیح و مستحبی نیست; زیرا این موضوع می تواند شنونده را آزار دهد و او را بیش از حد به دردسر بیاندازد.

12. اطلاعات خود را افزایش دهید
افزایش و کسب اطلاعات بیشتر یکی از تکنیک های تقویت بداهه است. اگر اطلاعات مناسبی در مورد مسائل مختلف دارید، می توانید سخنرانی بهتری داشته باشید و نسبت به سخنرانی خود مطمئن باشید.
لازم به ذکر است که هر چه نسبت به سخنان خود اطمینان بیشتری داشته باشید، تأثیر بیشتری بر مردم خواهید داشت. پس سعی کنید از طرق مختلف اطلاعات خود را افزایش دهید. از جمله مواردی که در این زمینه به شما کمک می کند می توان به کتاب، فیلم، مستند، اخبار و ... اشاره کرد.

13. در سخنرانی از کلمه «من» استفاده نکنید
یکی از مشکلاتی که در بسیاری از سخنرانی ها به چشم می خورد، استفاده از کلمه «من» است. هر چه بیشتر در طول سخنرانی خود از کلمه "من" استفاده کنید، احساس بدتری در شنونده ایجاد می کنید. زیرا فرد فکر می کند که شما در حال تعریف و تمجید از خود و لاف زدن هستید و قطعا چنین موضوعی مورد پسند هیچکس نخواهد بود. توجه به این نکته توصیه می شود و اگر شما هم چنین فردی هستید بهتر است این مشکل را برطرف کنید.

بهترین نمونه بداهه گویی
پس از اینکه به طور کامل نحوه آموزش بداهه نوازی را فهمیدید، وقت آن است که به چند نمونه از بداهه گویی نگاه کنید. در این قسمت بهترین نمونه بداهه پردازی حرفه ای را مشاهده خواهید کرد. لازم به ذکر است که بهترین روش و نمونه استفاده از روش PREP می باشد. این روش که مورد تایید بسیاری از کارشناسان قرار گرفته است دارای چهار قسمت می باشد. هر کدام از این حروف معنای خاصی می دهد که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.
قسمت اول این روش یعنی P برای کلمه point به معنای بیان اصل مطلب به کار می رود. یعنی بهتر است حاشیه سازی را کنار بگذاریم و اصل موضوع را مطرح کنیم. حرف دوم این روش منحصر به فرد R است که اولین کلمه Reason است. همانطور که می دانید این کلمه به معنای دلیل است. شما باید برای هر یک از توضیحات خود دلایل کاملا منطقی داشته باشید تا بتوانید مخاطب را متقاعد کنید. مراقب باشید دلایل پوچ و غیر منطقی ارائه نکنید. زیرا باعث زیر سوال رفتن اعتبار شما می شود.
قسمت سوم که حرف E را نشان می دهد مخفف Example است که به این معنی است که برای دلایل خود باید مثال های محکم و مستند ارائه کنید. این در بداهه پردازی حرفه ای اعتماد به نفس گفته های شما را افزایش می دهد. به یاد داشته باشید که دلایل شما باید کاملا قابل درک و ملموس باشد. در نهایت قسمت چهارم حرف P را نشان می دهد که مخفف کلمه Point است که دوباره تکرار می شود. این بدان معنی است که شما باید موضوع اصلی خود را دوباره بیان کنید تا آن را موثرتر از قبل کنید.
نتیجه
مهارت های ارتباطی یکی از مهم ترین آموزش هایی است که هر انسانی به آن نیاز دارد. فرقی نمی کند که چه تحصیلاتی دارید و در چه شاخه ای مشغول به کار هستید، در هر صورت باید مهارت های بیان و گفتار را یاد بگیرید و بر گفتار خود تسلط کلامی داشته باشید.
در جلسات رشد شخصی و آکادمی ها معمولا تمریناتی برای این مهارت ها داده می شود، اما ممکن است با کمک تمرین های شخصی ارائه شده در این مقاله، مهارت های کلامی را بیاموزید. برای تسلط بر مهارت های کلامی بهترین کار تمرین مداوم است، خوشبختانه تمرین های فن بیان سخت نیست و می توانید بر آنها تسلط کلامی پیدا کنید.

چند سوال رایج:
1. دلیل اهمیت بداهه گویی چیست؟
تکنیک بیان و بداهه یکی از موضوعات مهم در بحث رشد فردی است. اگر مهارت های ارتباطی خوبی دارید، می توانید خواسته ها و مشکلات خود را خیلی راحت بیان کنید. مهارت های کلامی جزئیات زیادی دارد و یادگیری آنها در زمان محدود امکان پذیر نیست، اما با تمرین مکرر می توان بر مهارت های کلامی و مهارت های کلامی مسلط شد.
2. چرا باید به مهارت های کلامی توجه ویژه ای شود؟
یادگیری مهارت‌ های کلامی نقش بسیاری مهمی در روابط روزمره ما دارد و همه ما می‌دانیم که قسمت اعظمی از زندگی ما را همین روابط رومزه تشکیل می‌دهد. در کشورهای خارجی و تراز اولی مانند سوئد، نروژ، آمریکا، آلمان و… توجه ویژه‌ای به مهارت‌ های کلامی شده است به طوری که در تمامی مدارس و دانشگاه این درس به عنوان یک عنوان آکادمیک تدریس می‌شود.
3. راه های مهم و موثر برای تقویت مهارت بیان و کلامی چیست؟
1. شمرده صحبت کنید
2. نقش اعتماد به نفس در بیان
3. از آنچه می گویید مطمئن باشید و خودتان به آن عمل کنید
4. زیاد خود را تحسین نکنید
5. صدای خود را زیاد بلند نکنید
6. توجه به نحوه نشستن، ایستادن و زبان بدن
7. صداهای زیر و بم ، پاشنه آشیل بسیاری از سخنرانان
8. آماده بودن
9. ارائه منابع و مستندات در سخنرانی
10. بداهه گویی را تمرین کنید
11شوخی و خوش خنده بودن را فراموش نکنید